تحقیقات و مقــــالات

ریه‌ها:

ریه‌ها دو اندام بزرگ در قفسة سینۀ شما هستند. این اندام‌ها بخشی از دستگاه تنفسی هستند. هوا از طریق بینی یا دهان وارد بدن شما می‌شود و پس از عبور از نای (لولۀ هوا) و هریک از نایژه‌ها وارد ریه می‌شود.

در هنگام عمل دَم، ریه‌های شما با هوا منبسط می‌شوند و به این گونه بدن اکسیژن لازم را دریافت می‌کند.

در هنگام بازدم هوا از ریه‌های شما خارج می‌شود و دی‌اکسیدکربن بدن را دفع می‌کند.

سلول‌های سرطانی:

سرطان از سلول‌ها ـ که عوامل سازندة بافت‌ها هستند ـ آغاز می‌شود. بافت‌ها اندام‌های بدن را تشکیل می‌دهند.

معمولاً سلول‌‌های سالم رشد می‌کنند و تقسیم می‌شوند تا سلول‌های جدید مورد نیاز بدن را تولید کنند. هنگامی‌که سلول‌های عادی پیر می‌شوند یا آسیب می‌بینند می‌میرند و سلول‌های جدید جای آنها را می‌گیرند.

گاهی این روند منظم به‌درستی انجام نمی‌شود. سلول‌‌های جدید هنگامی به‌وجود می‌آیند که بدن به آنها نیازی ندارد و سلول‌های پیرشده یا آسیب دیده نیز از بین نمی‌روند. تجمع سلول‌های اضافی معمولاً باعث تشکیل توده‌ای از بافت می‌شود که تومور نام دارد.

سلول‌های تومور، خوش‌خیم (غیرسرطانی) یا بدخیم (سرطانی) هستند. معمولاً سلول‌های تومورِ خوش‌خیم به اندازۀ سلول‌های بدخیم مضر نیستند.

• تومورهای خوش‌خیم ریه:
• معمولاً خطر مرگ را به همراه ندارند.
• معمولاً نیازی به خارج کردن آنها نیست.
• به بافت‌های مجاورشان حمله نمی‌کنند.
• به بخش‌های دیگر بدن منتشر نمی‌شوند.
• تومورهای بدخیم ریه:
• معمولاً موجب مرگ می‌شوند.
• شاید پس از خارج کردن، مجدداً در بدن رشد کنند.
• می‌توانند به بافت‌ها و اندام‌ مجاورشان حمله کنند.
• قابلیت انتشار به بخش‌های دیگر بدن را دارند.

سلول‌های سرطانی با جدا شدن از تومور اصلی شروع به انتشار می‌کنند. این سلول‌ها وارد رگ‌های خونی یا رگ‌های لنفاوی می‌شوند و از این طریق به همۀ بافت‌های بدن سرایت می‌کنند. سلول‌های سرطانی به اندام‌های دیگر متصل می‌شوند و تومورهای جدیدی را به‌وجود می‌آورند که به این اندام‌ها صدمه می‌زنند. به منتشرشدن سرطان متاستاز می‌گویند.

برای به‌دست آوردن اطلاعاتی در این مورد بخش «مراحل رشد سرطانی» را مطالعه کنید.

عوامل خطرزا:

پزشکان گاهی نمی‌توانند بگویند چرا برخی از افراد به سرطان ریه مبتلا می‌شوند و برخی دیگر هرگز به این بیماری دچار نمی‌شوند. با وجود این، می‌دانیم که احتمال ابتلای بعضی از افرادِ در معرض عوامل خطرزا، به سرطان ریه بیش‌تر است. عامل خطرزا، عاملی است که احتمال ابتلای فرد به بیماری را افزایش می‌دهد.

مطالعاتی که در این زمینه انجام شده است این عوامل خطرزا را برای سرطان ریه مشخص کرده-اند:

استعمال دخانیات: استعمال دخانیات تاکنون مهم‌ترین عامل خطرزا برای سرطان ریه به‌شمار می‌آید. مواد مضر موجود در دخانیات به سلول‌های ریه صدمه وارد می‌کنند. به‌همین دلیل مصرف سیگار برگ، پیپ، قلیان و سیگار معمولاً منجر به ابتلا به سرطان ریه می‌شود و تنفس در محیطی که افراد دخانیات مصرف می‌کنند می‌تواند باعث بروز سرطان ریه در افراد غیرسیگاری شود. هرچه فرد بیش‌تر در معرض دود باشد خطر ابتلای او به سرطان ریه افزایش می‌یابد. برای اطلاعات بیش‌تر مقالات موجود در این پایگاه با عنوان ترک سیگار و دود دست‌دوم سیگار را مطالعه کنید.

رادون: رادون گاز رادیواکتیوی بی‌بو، بی‌مزه و بی‌رنگ است. این گاز در خاک و سنگ‌ها تشکیل می‌شود. افرادی که در معادن کار می‌کنند معمولاً در معرض گاز رادون هستند. در بعضی قسمت‌های دنیا، رادون در منازل نیز یافت می‌شود. رادون به سلول‌های ریه صدمه وارد می‌کند و احتمال این‌که افرادی که در معرض این گاز هستند به سرطان ریه مبتلا شوند بسیار زیاد است. خطر ابتلا به سرطان ریه (ناشی از قرارگرفتن در معرض گاز رادون) در افراد سیگاری افزایش می‌یابد.

پنبۀ نسوز یا پنبۀ کوهی- آزبست (Asbestos) و مواد دیگر: افرادی که در مشاغل خاصی مثل کار در صنایع شیمیایی و ساخت‌و‌ساز مشغول به کار هستند در معرض خطر ابتلا به سرطان ریه هستند. سروکار داشتن با پنبۀ‌ نسوز، آرسنیک، کروم، نیکل، دوده، قطران و مواد دیگر معمولاً به ابتلا به سرطان ریه می‌انجامد. هرچه فرد زمان طولانی‌تری با این مواد سروکار داشته باشد خطر افزایش می‌یابد. خطر ابتلا به سرطان ریۀ ناشی از قرارگرفتن در معرض این مواد، در افراد سیگاری بیش‌تر است.
آلودگی هوا: آلودگی هوا، خطر ابتلا به سرطان ریه را اندکی افزایش می‌دهد. تأثیرات منفی آلودگی هوا بر سلامتی اشخاص در افراد سیگاری بیش‌تر است.
پیشینة خانوادگی ابتلا به سرطان ریه: خطر ابتلای افرادی که پدر، مادر، برادر یا خواهر آنها به سرطان ریه مبتلا شده است افزایش خواهد یافت (حتی در صورتی‌که این افراد سیگاری نباشند).
سابقۀ شخصی سرطان ریه: افرادی که به سرطان ریه مبتلا بوده‌اند بیش‌تر در معرض خطر به‌وجود آمدن تومور ریة ثانویه هستند.

سن بالای ۶۵ سال: در بیش‌تر موارد، سرطان ریه در افرادی که بیش‌تر از ۶۵ سال سن دارند مشاهده می‌شود.

محققان عوامل خطرزای احتمالی دیگری را نیز بررسی کرده‌اند. مثلاً، ابتلا به بعضی بیماری-های خاص ریه (مانند بیماری سل یا برنشیت) برای مدت طولانی، خطر ابتلا به سرطان ریه را افزایش می‌دهد. البته هنوز کاملاً مشخص نیست که ابتلا به بیماری‌های خاصِ ریه عاملی برای بروز سرطان ریه به‌شمار می‌رود یا خیر.

افرادی که فکر می‌کنند در معرض خطر ابتلا به سرطان ریه هستند باید با پزشک خود مشورت کنند. پزشک روش‌هایی را برای کاهش خطر به آنها پیشنهاد می‌دهد و برنامۀ مناسبی برای انجام معاینات عمومی (چک آپ) آنها تعیین می‌کند. اهمیت افرادی که به سرطان ریه مبتلا بوده‌اند پس از درمان لازم است معاینه (چک‌آپ) شوند. زیرا پس از درمان، احتمال رشد مجدد تومور ریه یا تشکیل تومور جدید زیاد است.

چگونگی ترک سیگار:

ترک کردن برای همۀ افرادی که از دخانیات استفاده می‌کنند اهمیت زیادی دارد (حتی برای افرادی که سالیان متمادی از سیگار استفاده می‌کنند). در افراد مبتلا بهسرطان، ترک سیگار معمولاً منجر به کاهش احتمال بروز انواع دیگر سرطان می‌شود. علاوه بر این، ترک سیگار باعث می‌شود درمان مؤثرتر باشد. روش‌های مختلفی برای کمک گرفتن جهت ترک وجود دارد:

• با پزشک خود در مورد درمان جایگزین نیکوتین یا استفاده از داروهای خاص مشورت کنید (مانند استفاده از، برچسب نیکوتین، آدامس، قرص‌های مکیدنی، اسپری بینی یا اسپری-های استنشاقی). پزشک روش‌های درمانی مختلفی برای کمک به ترک سیگار، به شما پیشنهاد می‌کند.
• از پزشک خود بخواهید برنامه‌های درمانی ترک سیگار که در منطقة شما اجرا می‌شود و یا کارشناسان آموزش‌دیده‌ای را که در ترک سیگار به دیگران کمک می‌کنند را معرفی کند.

غربالگری:

آزمایش‌های غربالگری به پزشک کمک می‌کند سرطان را زودتر تشخیص دهد و درمان کند. مفید بودن غربالگری در بعضی از انواع سرطان نظیر سرطان پستان تجربه شده است. در حال حاضر هیچ آزمایش غربالگری که به‌طور عام برای سرطان ریه پذیرفته شده باشد وجود ندارد. روش‌های متعدد تشخیص سرطان ریه به‌عنوان آزمایش‌های غربالگری بررسی می‌شوند؛ شامل آزمایش خلط (مخاطی که در هنگام سرفه کردن از سمت ریه به سوی دهان حرکت می‌کند)، عکس اشعۀ ایکس قفسة سینه، سی‌تی اسکن‌های مارپیچی (هلیکال) است. می‌توانید در بخش «تشخیص» اطلاعات بیش‌تری راجع به این آزمایش‌ها به‌دست آورید.

با این‌حال آزمایش‌های غربالگری خطراتی نیز به همراه دارد. مثلاً، در صورتی‌که جواب آزمایش اشعۀ ایکس غیرعادی باشد روش‌های دیگری نظیر جراحی برای بررسی وجود سلول‌های سرطانی انجام می‌شود. در حالی‌که فردی که نتیجۀ آزمایش او غیرعادی است ممکن است به سرطان ریه مبتلا نباشد. بررسی‌هایی که تاکنون انجام شده تأیید نکرده است که انجام آزمایش‌های غربالگری به کاهش میزان مرگ‌ومیر ناشی از سرطان ریه انجامیده باشد. برای کسب اطلاعاتی در زمینۀ بررسی‌های پژوهشی مربوط به آزمایش‌های غربالگری سرطان ریه به مقاله «آیندۀ پیش‌روی تحقیقات سرطان» مراجعه کنید.

اگر بخواهید می‌توانید در مورد عوامل خطرزای خود و فواید و مضرات احتمالی انجام غربالگری برای سرطان ریه با پزشک مشورت کنید. مانند بسیاری از تصمیمات پزشکی دیگر، چون تصمیم‌گیری در مورد انجام غربالگری بر عهدۀ شخص بیمار است، در صورتی‌که با معایب و فواید غربالگری آشنا باشید تصمیم‌گیری برایتان راحت‌تر خواهد بود.

علائم:

سرطان ریه در مراحل اولیه معمولاً هیچ علامتی از خود نشان نمی‌دهد، ولی با بزرگ‌تر شدن سرطان نشانه‌هایی بروز می‌کند که رایج‌ترین آنها عبارت‌اند از:

• سرفه‌ای که بدتر می‌شود یا متوقف نمی‌شود.
• مشکلات تنفسی نظیر تنگی‌نفس.
• درد دائمی در ناحیۀ قفسة سینه.
• خون بالا آوردن در هنگام سرفه.
• گرفتگی صدا.
• عفونت ریة مزمن نظیر ذات‌الریه.
• احساس خستگی دائمی.
• کاهش وزن بدون هیچ دلیل مشخص.

در بیش‌تر موارد این نشانه‌ها ناشی از سرطان نیست و مشکلات دیگری موجب بروز این علائم می‌شوند. در صورتی که این علائم مشاهده شد باید به پزشک مراجعه کرد تا هرچه زودتر بیماری مشخص و درمان آن آغاز شود.

تشخیص:

اگر شما علامتی مشاهده می‌کنید که احتمال می‌دهد از جملة نشانه‌های سرطان ریه باشند، این پزشک است که باید تشخیص دهد که منشاء این علائم از سرطاناست یا مشکلات دیگری باعث پدید آمدن آنها شده است. پزشک پس از بررسی سابقۀ پزشکی شما و خانواده احتمالاً از شما آزمایش خون می‌خواهد و یک یا چند مورد از این آزمایش‌ها را انجام می‌دهد:

• معاینات فیزیکی: پزشک هنگام معاینه به صدای تنفس شما گوش می‌دهد و ریه‌های شما را از لحاظ وجود مایعات معاینه می‌کند. ممکن است پزشک با لمس کردن، وجود غده‌های لنفاوی متورم و تورم کبد را تشخیص دهد.
• عکس اشعۀ ایکس قفسة سینه: تصویر اشعة ایکس از قفسة سینه گاهی نشان‌دهندۀ تومور یا مایعات غیرعادی است.
• سی.تی.اسکن: پزشکان معمولاً از سی.تی.اسکن برای عکسبرداری از بافت درون قفسة سینه استفاده می‌کنند. در هنگام سی.تی.اسکن دستگاه اشعۀ ایکس که به کامپیوتر متصل شده است چندین تصویر تهیه می‌کند. در سی.تی. اسکن مارپیچی دستگاه در حالتی که شما روی تخت خوابیده‌اید دور بدن شما می‌چرخد و عکسبرداری می‌کند که احتمال دارد تصاویر نشان‌دهندۀ تومور، مایعات غیرعادی یا غدد لنفاوی متورم باشد.

پیداکردن سلول‌های سرطانی ریه:

تنها روش مطمئن برای تشخیص قاطع و دقیق سرطان ریه این است که آسیب‌شناس نمونه‌ای از یاخته‌ها یا بافت‌های مشکوک را در آزمایشگاه با استفاده از میکروسکوپ و آزمایش‌های دیگر بررسی می‌کند. برای جمع‌آوری نمونه‌ها روش‌های متعددی وجود دارد.

پزشک شما از یک یا چند مورد از این آزمایش‌ها برای جمع‌آوری نمونه استفاده می‌کند:

• سلول‌شناسی خلط: خلط مایع غلیظی است که هنگام سرفه کردن از ناحیۀ ریه‌ها خارج می‌شود. نمونه‌ای از این خلط را از لحاظ وجود یاخته‌های سرطانی در آزمایشگاه بررسی می‌کنند.
• توراسنتز (Thoracentesis): پزشک برای خارج کردن مایعات (مایعات درون غشاء جانبی) از قفسة سینه از سوزن‌های بلندی استفاده می‌کند. این مایعات از لحاظ وجود یاخته‌های سرطانی در آزمایشگاه بررسی می‌شوند.
• برونکوسکوپی: پزشک لولۀ باریک و سبکی (برونکوسکوپ) را از طریق دهان یا بینی وارد ریه می‌کند و با استفاده از آن ریه‌ها و مسیر هوای منتهی به ریه‌ها را بررسی می‌کند. پزشک با استفاده از سوزن، برس‌های خاص یا دیگر تجهیزات از سلول‌ها نمونه‌برداری می‌کند. همچنین گاهی پزشک ناحیۀ موردنظر را با آب شست‌و‌شو می‌دهد و سلول‌های جمع شده در آب را آزمایش می‌کند.
• آسپیراسیون با سوزن نازک (Fine-needle aspiration): پزشک برای خارج کردن بافت یا مایع از ریه یا غدۀ لنفاوی از سوزن نازکی استفاده می‌کند. پزشک معمولاً از سی.تی. اسکن یا وسایل دیگر عکسبرداری برای هدایت سوزن به سمت تومور ریه یا غدۀ لنفاوی استفاده می‌کند.
• توراکوسکوپی (Thoracoscopy): جراح چندین شکاف کوچک در ناحیۀ قفسة سینه یا پشت شما ایجاد می‌کند. و با استفاده از لوله‌ای نازک و سبک ریه‌ها و بافت‌های مجاور را معاینه می‌کند و در صورت مشاهدۀ موارد مشکوک از این سلول‌ها نمونه‌برداری می‌کند.
• توراکوتومی (Thoracotomy): پزشک قفسة سینه را با شکاف بزرگی باز می‌کند. شاید غدد لنفاوی و بافت‌های دیگر را خارج کند.
• مدیاستینوسکوپی (Mediastinoscopy): جراح شکافی را در قسمت بالای استخوان پستان ایجاد می‌کند و از لوله‌ای باریک و نازک برای مشاهدۀ درون قفسة سینه استفاده می‌کند؛ و در صورت لزوم از بافت‌ها یا غدد لنفاوی نمونه برمی‌دارد.

مواردی که می‌توانید پیش از نمونه‌برداری از پزشک بپرسید:

• شما چه روشی را پیشنهاد می‌کنید؟بافت چگونه خارج خواهد شد؟
• آیا نیازی به بستری شدن در بیمارستان هست؟ و در این ‌صورت، چه مدت باید بستری شوم؟
• پیش از عمل کار خاصی باید انجام دهم؟
• نمونه‌برداری چقدر طول می‌کشد؟ آیا به‌هوش خواهم بود؟ آیا نمونه‌برداری دردناک است؟
• چه خطراتی وجود دارد؟ چقدر احتمال دارد انجام این عمل منجر به صدمه دیدن ریه‌ها شود؟ احتمال عفونت و خونریزی پس از انجام این عمل چقدر است؟
• مدت زمان مورد نیاز برای بهبودی پس از عمل چقدر است؟
• نتایج چه مدت بعد آماده خواهد شد و چه کسی آن را اعلام می‌کند؟
• در صورتی‌که مشخص شود من مبتلا به سرطان هستم چه کسی راجع به مراحل بعدی با من صحبت خواهد کرد؟ چه زمانی؟

انواع سرطان ریه:

آسیب‌شناس، خلط، مایع درون غشاء جانبی، بافت یا سایر نمونه‌ها را از لحاظ وجود سلول‌‌های سرطانی بررسی می‌کند و در صورت مشاهدۀ سرطان، نوع آن را گزارش می‌دهد. انواع مختلف سرطان ریه به شیوه‌های گوناگونی درمان می‌شوند. رایج‌ترین انواع سرطان براساس شکل ظاهری سلول‌های سرطانی در زیر میکروسکوپ، نامگذاری شده‌اند.

• سرطان ریة با سلول‌های کوچک: در حدود ۱۳ درصد سرطان‌های ریه از نوع سلول کوچک هستند. این نوع سرطان سرعت انتشار زیادی دارد.
• سرطان ریة با سلول‌های غیرکوچک: بیش‌تر موارد سرطان ریه (در حدود ۸۷ درصد) از نوع سلول‌های غیر کوچک هستند. سرعت انتشار این نوع کم‌تر ازسرطان ریه با سلول‌های کوچک است.

مرحله‌بندی:

برای انجام بهترین برنامه‌ریزی جهت درمان، پزشک باید از نوع سرطان ریه و شدت (مرحله) بیماری مطلع باشد. مرحله‌بندی روند دقیقی است که مشخص می‌کندسرطان منتشرشده یا نه و در صورت انتشار به کدام قسمت از بدن منتشر شده است. سرطان ریه معمولاً به غدد لنفاوی، مغز، استخوان‌ها، کبد و غدد فوق کلیوی ریشه می‌دواند.

هنگامی‌که سرطان از نقطۀ اولیه به نقاط دیگر بدن منتشر می‌شود، تومور جدید سلول‌های سرطانی مشابه و نام مشابهی با تومور اولیه دارد. مثلاً اگر سرطان ریه به کبد منتشر شود، سلول-های سرطانی که در کبد وجود دارند در واقع سلول‌های سرطانی ریه هستند و نام بیماری سرطان ریة متاستاتیک است (نه سرطانکبد). به همین دلیل درمان این بیماری مشابه با درمان سرطان ریه است نه سرطان کبد. پزشکان به تومور جدید، بیماری متاستاتیک یا «دوردست» می‌گویند. معمولاً برای مرحله‌بندی نیاز به انجام آزمایش‌های خون یا آزمایش‌های دیگر است.

• سی.تی‌اسکن: اگر سی.تی.اسکن انتشار سرطان، به کبد، غدد فوق کلیوی، مغز یا اندام‌های دیگر را نشان دهد، لازم است برای کسب نتایج واضح‌تر از مادة حاجب تزریقی و یا خوراکی استفاده کرد. مادۀ حاجب به واضح‌تر ظاهرشدن این بافت‌ها کمک می‌کند. اگر در سی.تی.اسکن تومور مشاهده شود، پزشک از نمونه برداری برای پیدا کردن سلول‌های سرطانی ریه استفاده می‌کند.
• اسکن استخوان: اسکن استخوان سرطانی را که در استخوان‌ها منتشر شده است نشان می‌دهد. در این اسکن مقدار کمی مادۀ رادیواکتیو به شما تزریق می‌شود. این ماده از طریق خون در بدن شما منتشر و در استخوان‌ها جمع می‌شود. دستگاهی به نام اسکنر، تشعشعات را پیدا و آنها را اندازه‌گیری می‌کند. اسکنر تصویری از استخوان‌ها را روی صفحۀ نمایش کامپیوتر نشان می‌دهد یا آنها را بر فیلم ذخیره می‌کند.
• ام.آر.آی (MRI): شاید پزشک دستور تهیة تصاویر ام.آر.آی از مغز، استخوان‌ها و بافت‌های دیگر بدنتان را بدهد. ام.آر.آی از آهنربای قوی که به کامپیوتر متصل شده است استفاده می‌کند و تصاویر حاوی جزئیاتی از بافت را روی صفحۀ کامپیوتر یا فیلم نمایش می‌دهد.
• پت ‌اسکن (PET Scan) : پزشک از این نوع اسکن برای پیدا کردن سرطانی که منتشر شده است استفاده می‌کند. مقدار کمی قند رادیواکتیو به شما تزریق می‌شود. دستگاهی خاص از روند مصرف این قند توسط سلول‌های بدن تصاویری کامپیوتری تهیه می‌کند. چون سلول‌های سرطانی سریع‌تر از سلول‌های عادی قند مصرف می‌کنند نواحی سرطانی روی تصاویر روشن‌تر مشاهده می‌شوند.

مراحل سرطان ریه با سلول‌های کوچک:

پزشکان برای توصیف سرطان ریه با سلول‌های کوچک از دو درجه استفاده می‌کنند:

• مرحلة محدود: سرطان تنها در یک ریه و بافت‌های مجاور آن یافت شده است.
• مرحلة گسترده: سرطان در بافت‌های محدودة قفسة سینه (در خارج از ریه‌ای که محل شروع سرطان بوده است) یافت شده و یا سرطان در اندام‌های دورتر مشاهده شده است.

روش‌های درمانی برای هر یک از این مراحل متفاوت است. برای به‌دست آوردن اطلاعات در مورد گزینه‌های درمانی به بخش درمان مراجعه کنید.

مراحل سرطان ریه با سلول‌های غیرکوچک

پزشکان سرطان ریة غیرکوچک را براساس اندازه و میزان انتشار آن به غدد لنفاوی یا بافت‌های دیگر توصیف می‌کنند.

• مرحلة نهفته (Occult): سلول‌های سرطانی در خلط یا در نمونه آبی که هنگام برونکوسکوپی جمع‌آوری شده، دیده شده است ولی در ریه توموری مشاهده نمی‌شود.
• مرحلة صفر (۰): سلول‌های سرطانی تنها در داخلی‌ترین پوشش ریه یافت شده‌اند و تومور به خارج از این پوشش رشد نکرده است. به تومور مرحلة صفر کارسینوم در جا نیز می‌گویند. این نوع تومور از جنس سرطان تهاجمی نیست.
• مرحلة یک. اِی (IA): تومور ریه از جنس سرطان تهاجمی است. این تومور به خارج از داخلی‌ترین پوشش ریه گسترش یافته و وارد بافت‌های عمیق‌تر ریه شده است. عرض تومور کم‌تر از سه سانتی‌متر است (کم‌تر از یک‌چهارم فوت). تومور در بافت عادی احاطه شده و به نایژه‌ها حمله نکرده است. سلول‌هایسرطانی در غدد لنفاوی مجاور قابل مشاهده نیستند.
• مرحلة یک. بی (IB): تومور بزرگ‌تر است یا عمیق‌تر رشد کرده ولی سلول‌های سرطانی در غدد لنفاوی مجاور مشاهده نمی‌شوند. تومور ریه یکی از این موارد است:
• عرض تومور بیش‌تر از سه سانتی‌متر است.
• تومور داخل نایژۀ اصلی رشد کرده است.
• تومور از داخل ریه به درون غشاء جانبی رسوخ کرده است.
• مرحلة دو. اِی (IIA): عرض تومور کم‌تر از سه سانتی‌متر است و سلول‌های سرطانی در غدد لنفاوی مجاور مشاهده شده‌اند.
• مرحلة دو. اِی (IIA): عرض تومور کم‌تر از سه سانتی‌متر است و سلول‌های سرطانی در غدد لنفاوی مجاور مشاهده شده‌اند.
• مرحلة دو.بی(IIB) : تومور یکی از این موارد است:
• سلول‌های سرطانی در غدد لنفاوی مجاور مشاهده نشده‌اند ولی تومور به دیوارۀ قفسة سینه، دیافراگم، پرده جنب، نایژۀ اصلی یا بافت احاطه‌کنندۀ قلب حمله کرده است.
• سلول‌های سرطانی در غدد لنفاوی مجاور مشاهده شده‌اند و یکی از این شرایط را دارند:
• عرض تومور بیش‌تر از سه سانتی‌متر است.
• تومور درون نایژۀ اصلی رشد کرده است.
• تومور از درون ریه در پردۀ‌ جنب رسوخ کرده است.
• مرحلة سه.اِی (IIIA): اندازۀ تومور متغیر است. سلول‌های سرطانی در غدد لنفاوی نزدیک ریه‌ها، نایژه و غدد لنفاوی ریه‌ها مشاهده شده‌اند ولی در همان سمتی از قفسة سینه قرار دارند که تومور ریه واقع شده است.
• مرحلة سه .بی (IIIB): اندازۀ تومور متغیر است. سلول‌های سرطانی در گردن و یا در قفسة سینه در جهتی مخالف با محل تومور ریه مشاهده شده‌اند؛ و حتی بعید نیست تومور به اندام‌های مجاور نظیر قلب، مری یا نای حمله کرده باشد. شاید در یک لوب از ریه، بیش‌تر از یک تودۀ بدخیم مشاهده شود؛ و یا سلول‌های سرطانی به مایع غشاء جانبی رسوخ کرده باشد.
• مرحلة چهار (IV): توده‌های بدخیم در بیش‌تر از یک لوب از ریه، یا شاید در ریۀ دیگر نیز مشاهده شوند و با سلول‌های سرطانی در بخش‌های دیگر بدن نظیر مغز، غدد فوق کلیوی، کبد یا استخوان نیز رسوخ کرده باشد.

درمان:
جراحی.
پرتو‌درمانی.
شیمی‌درمانی.
هدف درمانی .

جهت درمان می‌توانید به پزشک متخصص سرطان ریه مراجعه کنید؛ و یا شاید بخواهید از یک گروه درمانی شامل چند متخصص کمک بخواهید. گروه متخصصان درمانسرطان ریه جراحان قفسة سینه، سرطان‌شناسان جراح قفسة سینه، پزشک سرطان‌شناس و سرطان‌شناس پرتو‌درمان را دربر می‌گیرد. شاید هم گروه مراقبت‌های پزشکی شما از پولمونولوژیست (متخصص ریه)، درمانگر‌ تنفس‌درمانی، پرستار متخصص سرطان و متخصص تغذیه تشکیل شود.

مهار سرطان ریه با درمان‌های موجود دشوار است. به همین دلیل بسیاری از پزشکان بیماران را تشویق می‌کنند تا در پژوهش‌های بالینی شرکت کنند. پژوهش بالینی گزینة مهمی برای همۀ افراد مبتلا به سرطان ریه با مراحل مختلف است. مقاله «امیدبخشی تحقیقات سرطان» را مشاهده کنید.

راه‌های درمانی به‌طور کلی به نوع سرطان ریه و مراحل آن بستگی دارد. افراد مبتلا به سرطان ریه معمولاً از جراحی، شیمی‌درمانی، پرتودرمانی، هدف درمانی و یا ترکیبی از این درمان‌ها استفاده می‌کنند.

افرادی که مبتلا به سرطان ریه با سلول‌های کوچک در مرحلة محدود هستند اغلب از پرتودرمانی و شیمی‌درمانی استفاده می‌کنند. در صورتی‌که تومور ریه خیلی کوچک باشد، فرد از شیمی‌درمانی و جراحی استفاده می‌کند. بیش‌تر افراد مبتلا به سرطان ریه با سلول‌های کوچک با مرحلة گسترده تنها از شیمی‌درمانی استفاده می‌کنند.

افراد مبتلا به سرطان ریه با سلول‌های غیرکوچک از جراحی، شیمی‌درمانی، پرتودرمانی یا ترکیبی از این درمان‌ها استفاده می‌کنند. راه‌های درمانی برای هر مرحله متفاوت است. بعضی افراد مبتلا به سرطان پیشرفته از هدفمند درمانی استفاده می‌کنند.

درمان سرطان یا به‌صورت درمان موضعی و یا درمان سیستمیک است.

• درمان موضعی: جراحی و پرتودرمانی از نوع درمان‌های موضعی هستند. در این روش‌ها تومور از قفسة سینه خارج یا در محل نابود می‌شود. در صورتی‌کهسرطان به نواحی دیگر بدن منتشر شده باشد، از درمان موضعی برای مهار بیماری در نواحی خاصی از بدن استفاده می‌شود. مثلاً، در صورت انتشار سرطان ریه به مغز از پرتودرمانی به سر برای مهار آن استفاده می‌کنند.

• درمان سیستمیک: شیمی‌درمانی و درمان هدفمند از نوع درمان‌های بدنی هستند. داروها وارد جریان خون می‌شوند و سرطان را در کل بدن مهار یا نابود می‌کنند.

پزشک در مورد راه‌های درمانی که برای شما وجود دارد و نتایج مورد انتظار، توضیحاتی می‌دهد. شاید بخواهید در مورد عوارض جانبی درمان و چگونگی تأثیر آن بر فعالیت‌های روزمره‌تان اطلاعاتی به‌دست آورید. به دلیل اینکه معمولاً درمان‌های سرطان به بافت‌ها و سلول‌های عادی نیز صدمه می‌زند، در بیش‌تر موارد عوارض جانبی بروز می‌کند. عوارض جانبی اکثراً به نوع و وسعت درمان بستگی دارد. و عوارض جانبی نسبت به هر فرد متفاوت است و گاهی عوارض جانبی در هر جلسۀ با عوارض جانبی در جلسه‌های دیگر متفاوت است. پیش از شروع درمان، گروه مراقبت پزشکی شما در مورد عوارض جانبی احتمالی توضیحاتی به شما می‌دهد و روش‌هایی را برای کمک به مهار آنها پیشنهاد می‌کند.

شما با همکاری پزشکتان برنامة درمانی را انتخاب کنید که پاسخگوی نیازهای پزشکی و فردی شما باشد.

مواردی که می‌توانید قبل از شروع درمان از پزشک خود بپرسید:

• بیماری من در چه مرحله‌ای است؟ آیا سرطان به خارج از ریه منتشر شده است؟ و در این‌صورت، به کدام قسمت رسوخ کرده است؟
• گزینه‌های درمانی موجود چه هستند؟ شما کدام یک را به من پیشنهاد می‌کنید؟ و چرا؟
• آیا باید از بیش‌تر از یک نوع درمان استفاده کنم؟
• فواید محتمل هر یک از انواع درمان‌ها چیست؟
• خطرات و عوارض جانبی احتمالی هریک از درمان‌ها چیست؟ برای مهار عوارض جانبی چه کاری می‌توانم انجام دهم؟
• برای آماده شدن جهت درمان چه کاری باید انجام دهم؟
• آیا لازم است در بیمارستان بستری شوم؟ برای چه مدت؟
• هزینة درمان کم‌وبیش چقدر خواهد بود؟ آیا بیمۀ من هزینه‌ها را پوشش می‌دهد؟
• درمان بر فعالیت‌های روزمرة من چه تأثیری خواهد گذاشت؟
• آیا شرکت در پژوهش‌های بالینی برای من مناسب است؟
• پس از درمان باید چند بار مجدداً معاینه (چک‌آپ) شوم؟

جراحی:

در جراحی سرطان ریه، بافت حاوی تومور را برمی‌دارند. علاوه بر این، جراح غدد لنفاوی مجاور را هم برمی‌دارد؛ و یا کل ریه یا تنها بخشی از آن را جراحی می‌کند.

• بخش کوچکی از ریه – برش گوه‌ای یا سگمنتکتومی (segmentectomy): جراح تومور و بخش کوچکی از ریه را جراحی می‌کند.
• یک لوب از ریه – لوبکتومی (Lobectomy) یا اسلیو لوبکتومی (Sleeve Lobectomy) : جراح یک لوب از ریه را برمی‌دارد. این روش یکی از رایج‌ترین جراحی‌ها برای سرطان ریه است.
• کل ریه – پنومونکتومی (Pneumonectomy): جراح کل ریه را برمی‌دارد.

پس از جراحی ریه، هوا و مایعات در قفسة سینه جمع می‌شوند. با استفاده از لوله در قفسة سینه می‌توان مایعات را تخلیه کرد. همچنین پرستار یا درمانگر‌ متخصص تنفس‌درمانی نحوۀ انجام تمرینات تنفسی و سرفه کردن را به شما آموزش می‌دهد؛ که شما باید چند بار در روز این تمرینات را انجام دهید.

زمان بهبودی هرکس پس از جراحی متفاوت است. شاید لازم باشد یک هفته یا بیش‌تر در بیمارستان بمانید. گاهی باید چندین هفته سپری شود تا مجدداً بتوانید فعالیت‌های عادی خود را از سر بگیرید.

داروها به مهار درد پس از جراحی کمک می‌کنند. پیش از انجام جراحی باید در مورد برنامۀ مهار و تسکین درد با پزشک یا پرستار خود صحبت کنید. در صورتی‌که پس از جراحی برای تسکین درد نیاز به داروی بیش‌تری دارید، پزشک برنامة شما را تغییر می‌دهد.

مواردی که می‌توانید پیش از جراحی از پزشک خود بپرسید:

• شما چه نوع جراحی را به من پیشنهاد می‌کنید؟
• پس از جراحی چه احساسی خواهم داشت؟
• در صورت وجود درد، چگونه باید آن را مهار کرد؟
• چه مدت در بیمارستان بستری خواهم بود؟
• آیا درمان من عوارض جانبی بلندمدتی خواهد داشت؟
• پس از چه مدت می‌توانم فعالیت‌های روزمرۀ خود را از سر بگیرم؟

پرتو‌درمانی:

در پرتودرمانی (که به آن رادیوتراپی هم می‌گویند) از اشعه‌هایی با انرژی زیاد برای نابودی سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. در پرتودرمانی تنها به سلول‌هایی که در ناحیة درمان قرار دارند تشعشع می‌دهند.

بعید نیست نیاز به تشعشع خارجی داشته باشید. این روش یکی از رایج‌ترین انواع پرتودرمانی برای سرطان ریه است. تشعشع از دستگاه بزرگی که خارج از بدن قرار دارد می‌آید. بسیاری از افراد برای درمان به کلینیک یا بیمارستان مراجعه می‌کنند. درمان معمولاً ۵ روز در هفته انجام می‌شود و چندین هفته ادامه خواهد داشت.

نوع دیگر پرتودرمانی، تشعشع داخلی (براکی تراپی) است. از این روش به ندرت جهت درمان سرطان ریه استفاده می‌کنند. تشعشع از ذرات، سیم‌ها یا تجهیزات‌ دیگری که در بدن شما نصب کرده‌اند تابیده خواهد شد.

عوارض جانبی با توجه به نوع پرتودرمانی، میزان تشعشع و بخشی از بدن که تحت درمان قرار می‌گیرد متفاوت خواهد بود. پرتودرمانی خارجی در ناحیۀ قفسة سینه معمولاً به مری صدمه می‌زند و مشکل بلع برای فرد ایجاد می‌کند. همچنین به شدت احساس خستگی می‌کنید. علاوه ‌بر ‌این، پوست شما در ناحیۀ درمان سرخ و خشک و حساس می‌شود. پس از پرتودرمانی داخلی، گاهی بیمار در هنگام سرفه مقدار کمی خون بالا می‌آورد.

پزشک روش‌هایی برای مقابله با این مشکلات پیشنهاد می‌کند.

مواردی که می‌توانید پیش از پرتودرمانی از پزشک خود بپرسید:

• چرا من به این درمان نیاز دارم؟
• چه نوع پرتودرمانی را به من پیشنهاد می‌کنید؟
• درمان چه زمانی آغاز می‌شود، و چه زمانی تمام خواهد شد؟
• در طی درمان چه احساسی خواهم داشت؟
• چگونه از مؤثر بودن پرتودرمانی مطلع خواهیم شد؟
• آیا درمان عوارض جانبی بلندمدتی در بر خواهد داشت؟

شیمی‌درمانی:

در شیمی‌درمانی از داروهای ضدسرطان برای نابودی سلول‌های سرطانی استفاده می‌کنند. داروها وارد جریان خون می‌شوند و بر سلول‌های سرطانی در سرتاسر بدن تأثیر می‌گذارند.

معمولاً از بیش‌تر از یک نوع دارو استفاده می‌کنند. داروهای ضد سرطان ریه معمولاً از طریق تزریق به رگ اعمال می‌شوند (درون وریدی). بعضی از داروهای ضدسرطان را می‌توان به‌صورت خوراکی مصرف کرد.

شیمی‌درمانی به‌صورت دوره‌ای انجام می‌شود. پس از هر دورۀ شیمی‌درمانی، یک دورۀ استراحت در نظر می‌گیرند. مدت زمان استراحت و تعداد دوره‌های مورد نیاز به نوع داروی ضدسرطان بستگی دارد.

درمان خود را در کلینیک، مطب پزشک یا منزل انجام می‌دهید. گاهی، لازم است بعضی از بیماران جهت درمان در بیمارستان بستری شوند.

عوارض جانبی با توجه به نوع و مقدار داروی مورد استفاده متفاوت است. داروها به سلول‌های سالمی هم که سرعت تقسیم زیادی دارند آسیب وارد می‌کنند.

• سلول‌های خون: هنگامی‌که شیمی‌درمانی میزان سلول‌های سالم خون شما را کاهش می‌‌دهد، احتمال اینکه دچار خونریزی و کوفتگی شوید یا احساس خستگی و ضعف کنید افزایش می‌یابد، و راحت‌تر در معرض خطر ابتلا به عفونت‌ها قرار می‌گیرید. گروه مراقبت پزشکی برای بررسی کاهش میزان سلول‌های خون از آزمایش خون کمک می‌گیرد و در صورت پایین بودن سطح سلول‌ها، داروهایی وجود دارد که می‌توانند از آنها برای افزایش تولید سلول خونی جدید استفاده کنند.
• سلول‌های ریشۀ مو: شیمی‌درمانی باعث ریزش مو می‌شود. پس از پایان دورۀ درمان، موهای شما مجدداً رشد خواهد کرد ولی معمولاً موی جدید از لحاظ رنگ و بافت، متفاوت با قبل است.
• سلول‌های پوشانندۀ دستگاه گوارش: شیمی‌درمانی معمولاً موجب از دست دادن اشتها، حالت تهوع و استفراغ، اسهال یا زخم شدن لب‌ها و دهان می‌شود. در مورد درمان این عوارض با گروه مراقبت پزشکی خود صحبت کنید.

بعضی از داروهایی که بر علیه سرطان ریه به‌کار می‌روند موجب از دست دادن قدرت شنوایی، درد مفاصل و احساس کرختی و سوزن‌ سوزن شدن در دست‌ها و پاها می‌شوند. معمولاً این عوارض جانبی پس از پایان درمان بهبود پیدا می‌کنند.

هنگامی‌که از پرتودرمانی و شیمی‌درمانی به‌طور همزمان استفاده می‌کند عوارض جانبی شدیدتر می‌شوند.

هدف درمانی :

در هدف درمانی از داروها برای جلوگیری از رشد و گسترش سلول‌های سرطانی استفاده می‌کنند. داروها وارد جریان خون می‌شوند و بر سلول‌های سرطانی در سرتاسر بدن اثر می‌گذارند. بعضی از افرادی که سرطان ریه با سلول‌های غیرکوچک در بدن آنها منتشر شده است از هدف درمانی استفاده می‌کنند.

دو نوع هدف درمانی جهت سرطان ریه وجود دارد:

• روش اول از طریق تزریق وریدی در مطب پزشک، بیمارستان یا کلینیک انجام می‌شود. این نوع درمان‌ را همزمان با شیمی‌درمانی انجام می‌دهند. عوارض جانبی آن شامل خونریزی، سرفه‌های همراه با خون، خارش و تحریک شدن پوست، بالارفتن فشار خون، درد در ناحیة شکم، استفراغ یا اسهال است.
• نوع دیگر هدف درمانی استفاده از داروهای خوراکی است. این روش همراه با شیمی‌درمانی انجام نمی‌شود. گاهی عوارض جانبی نظیر خارش و تحریک پوست، اسهال و تنگی نفس به‌وجود می‌آید.

در دورة درمان گروه مراقبت پزشکی گوش به زنگ هرگونه علامتی که نشاندهندۀ بروز این عوارض باشند هستند. معمولاً عوارض جانبی با پایان درمان بهبود می‌یابند.

مطالعة مجموعه مقالات سرطان به‌نام «هدف درمانی سرطان» برای شما مفید است. در این مقاله در مورد انواع روش‌های هدف درمانی و چگونگی عملکرد آنها توضیحاتی ارائه شده است.

مواردی که می‌توانید پیش از انجام شیمی‌درمانی یا هدف درمانی از پزشک خود بپرسید، به این شرح است:

• از چه داروهایی استفاده خواهم کرد؟ فواید مورد انتظار آنها چه هستند؟
• درمان چه زمانی شروع می‌شود؟ چه زمانی پایان می‌یابد؟ چه مدت باید تحت درمان باشم؟
• برای درمان باید به کجا مراجعه کنم؟
• برای مراقبت از خود در طی درمان باید چه کارهایی انجام بدهم؟
• چگونه از مؤثربودن درمان مطلع خواهیم شد؟
• در صورت بروز چه عوارض جانبی باید با شما تماس بگیرم؟ آیا می‌توانم از وقوع این عوارض جانبی جلوگیری کنم یا در صورت بروز این عوارض آنها را درمان کنم؟
• آیا درمان عوارض جانبی نیاز به درمان زیادی دارد؟

مراقبت آسایشی:

سرطان ریه و درمان آن معمولاً موجب بروز مشکلات دیگری می‌شود. که برای پیشگیری از وقوع این مشکلات یا مهار آنها نیاز به مراقبت آسایشی خواهید داشت.

مراقبت‌های آسایشی طی دورة درمان و پس از آن در دسترس است و کیفیت زندگی شما را بهبود می‌بخشد.

گروه پزشکی شما در مورد این مشکلات و چگونگی مهار آنها اطلاعات بیش‌تری به شما ارائه خواهد داد:

• درد: پزشک یا متخصص مهار درد در صورت لزوم روش‌هایی برای تسکین یا کاهش درد به شما ارائه خواهد کرد.
• تنگی‌نفس یا مشکلات تنفسی: افراد مبتلا به سرطان ریه معمولاً از مشکلات تنفسی رنج می‌برند. پزشک شما را به متخصص ریه یا درمانگر‌ متخصص تنفس درمانی ارجاع می‌دهد. بعضی بیماران از روش‌هایی نظیر درمان با اکسیژن، درمان فوتودینامیک، جراحی لیزری، درمان سرمایشی (کرایوتراپی) یا استنت استفاده می‌کنند.
• وجود مایعات درون یا در اطراف ریه: سرطان پیشرفته موجب جمع شدن مایع درون ریه یا اطراف آن می‌شود. این مایعات تنفس را سخت می‌کنند. گروه مراقبت پزشکی، در صورت تجمع مایع، آن را تخلیه می‌کند. در بعضی از موارد، می‌توان از روش‌هایی بهره گرفت تا از جمع شدن مجدد مایع جلوگیری کرد. بعضی برای تخلیۀ مایع نیاز به لولۀ قفسة سینه (Chest Tube) دارند.
• ذات‌الریه: با استفاده از اشعۀ ایکس قفسة سینه، ریه‌ها را از لحاظ وجود عفونت بررسی و در صورت لزوم عفونت را درمان می‌کنند.
• سرطانی که به مغز منتشر شده است: سرطان ریه گاه به مغز رسوخ می‌کند. علائمی نظیر سردرد، حملۀ صرع، مشکلاتی در راه رفتن و مشکلات مربوط به حفظ تعادل دارد. داروهای تسکین تورم، پرتودرمانی و گاهی اوقات جراحی به برطرف کردن این مشکلات کمک می‌کند. در مبتلایان به سرطان ریه با سلول‌های کوچک به‌منظور جلوگیری از تشکیل تومور مغزی از پرتودرمانی در ناحیۀ مغز استفاده می‌کنند، به این روش، پرتوتابی جمجمه‌ای پیشگیرانه می‌گویند.
• سرطانی که به استخوان منتشر شده است: سرطان ریه‌ای که به استخوان ریشه دوانیده باشد دردناک است و باعث پوکی استخوان می‌شود. از پزشک خود بخواهید برای شما داروهای مسکن بنویسد و یا پرتودرمانی خارجی انجام دهد و دارویی تجویز کند که خطر شکستگی استخوان را کاهش دهد.
• غمگین بودن و احساسات دیگر: احساس غم، اضطراب و سردرگمی پس از مشخص شدن یک بیماریِ حاد طبیعی است بنابراین؛ بعضی از افراد صحبت کردن راجع به احساساتشان را مفید تشخیص داده‌اند.

تغذیه

تغذیة خوب برای بیماران سرطانی از اهمیت فراوانی برخوردار است. شما برای داشتن وزن مناسب نیاز به دریافت مقدار کالری مشخصی دارید. و برای کسب نیرو و توانایی کافی لازم است مقدار پروتئین مناسبی دریافت کنید. تغذیة مناسب موجب ایجاد احساس بهتر و انرژی بیش‌تری می‌شود.

گاهی، مخصوصاً در طی درمان یا بلافاصله پس از آن تمایلی به خوردن غذا ندارید، احساس ناراحتی یا خستگی می‌کنید یا شاید حس کنید غذا دیگر خوشمزه نیست. عوارض جانبی درمان (نظیر بی‌اشتهایی، حالت تهوع، استفراغ یا زخم‌های دهان) نیز تغذیة مناسب برای بیمار را دشوار می‌کند.

پزشک شما، متخصص تغذیۀ یا بهیار می‌توانند راه‌هایی برای مقابله با این مشکلات به شما پیشنهاد کنند.

پیگیری سلامتی بیمار پس از درمان:

لازم است پس از اتمام دورة درمان سرطان ریه به‌طور منظم معاینه (چک‌آپ) شوید. گاهی با وجود اینکه هیچ نشانی از سرطان وجود ندارد بیماری مجدداً باز می‌گردد؛ زیرا مقداری از سلول‌های سرطانی که تشخیص داده نشده بودند پس از درمان، جایی در بدن شما باقی می‌مانند.

معاینات منظم باعث اطمینان در بیمار می‌شود که پزشکان هرگونه تغییری در وضعیت سلامتی او را بررسی و در صورت نیاز درمان می‌کنند.

معاینات (چک‌آپ) معمولاً شامل؛ معاینات فیزیکی، آزمایش‌های خون، اشعه ایکس از قفسة سینه، سی.تی.اسکن و برونکوسکوپی است.

در صورتی‌که در فواصل بین جلسات معاینه با هرگونه مشکلی مواجه شدید با پزشک خود تماس بگیرید.